DƏYƏRLƏNDİRMƏ. Bloqda öz araşdırma vənəticələrimizi təqdim etdik.Bu layihəni oxuyan şaqirdlərdən rəy və təklifləri gözləyirik .Biz istədik ki, siz şagirdlər də öz layihənizi bizimlə paylaşasız.
17 Mart 2015 Salı
Əldə etdiyimiz nəticə
Biz 7-ci sinif Qazan xan qurupunun şagirdləri belöə nəticəyə gəldik ki, XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycanda vahid dövlət mövcud olmayıb .Feodal pərakəndəliyi dövrü hökm sürüb. Bu səbəbdən də Azərbaycan yadellilərin döyüş meydanına çevrilib. Əldə etdiyimiz qənaət isə be lədir ki .hər bir dövlət üçün vahid dövlət sisteminin mövcud olması vacibdir.
Araşdırmalar
Biz 7-ci sinif Qazan xan qrupunun şagirdləri Azərbaycanda Monqol yürüşləri və Hülakülər dövləti dövrünü araşdırarkən bunları öyrəndik:1256-c- ildə monqol yürüşləri zamanı ali monqol xaqanı
Münke xaqanın qardaşı Hülakü xan işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında V monqol ulusu olan Hülakülər dövlətini yaratdılar.Araşdırmalar zamanı müəyyənləşdirdik ki, Azərbaycan dövlətin mərkəzi, dövlətin paytaxtı olan şəhərlər isə Marağa,Təbriz və Sultaniyyə olmuşdur.
Monqolların hakimiyyəti dövründə Qarabağ onların yay iqamətgahı, Muğan isə onların qış iqamətgahı olmuşdur.Dövlət Təbrizdən idarə olunurdu.Araşdırmalarımiz zamanı onu da müəyyənləşdirdik ki ,Çingiz xanın oğlu Cucinin nəslindən olan Qızıl Orda dövləti də mövcud olub ki, 1263-cü ildə onlar da Azərbaycanı işğal etmək üçün Hülakülərlə müharibə etmişlər. Buna isə bəhanə olaraq göstərmişlər ki, guya Çingiz xan Azərbaycan torpaqlarını Batı xana vəsiyyət edib.1263-cü il yürüşləri zamanı Hülakü xanla Qızıl Orda sərkərdəsi Noqay xan arasında dğyüşlər baş verir.Toqquşmalar zamanı Noqay xan Dərbəndi tutur.Ancaq bu uzun çəkmir.1265-ci ildə Hülakü xan onları qovur və Azərbaycandakı hakimiyyətini daha da möhkəmləndirir.Araşdırmalar zamanı bunu da öyrəndik ki,1288-1290-cı illərdə Qizil Ordalılar yenidən yürüşlər etmişlər. Ancaq bu bir nəticə verməmiçdir.Bu yürüşlər zamanı Hülakülər dovlətiböyük çətinliklərlə üzləşmişlər. 1291-1295-ci illərdə dövlətin xəzinəsi boşalmışdır ki, bu da ölkənin vəziyyətini daha da ağırlaşdırmışdır.Bu səbəbdən Keyxatu xan "Çao" adlı kağız pul tədavülə buraxır ki,ölkənin vəziyyətini düzəltsin.Ancaq bu heç bir nəticə vaermir. 1295-ci ildə Qarabağda Qazan xan özünü padşah elan edir.Araşdırmalar zamanı onu da müəyyən etdik ki, Qazan xan digər hökmdarlardan fərqli olaraq fərqli bir siyasət yürütmüşdür.Qazan xan elə bir siyasət yürütməli idi ki, o,ulusun başına keçsin.Bunun üçün o, yerli feodalların nüfuzunu qazanmalı idi.Qazan xan Hülakü xanın 110 monqol noyonu arasında bölünmüş torpaqları yerli feodallara paylayır.Bu ilk addım idi. İkinci addımı isə o oldu ki, Qazan xan İslamı qəbul edərək adını dəyişdirib Mahmud qoydu. Bu addım bütpərəst monqolları sarsıtdı. Beləliklə hakimiyyət üçün atılan addımlar həm yerli əyyanların, həm din xadimlərininn, həm də Qazan xanın xeyrinə atılan addımlardan oldu.Bütpərəst monqolların əksəriyyəti islamı qəbul etdi.Qazan xan belə bir fərman da verdi ki,İslamı qəbul etmək istəməyənlər dövlətin ərazisini tərk edib getsinlər.Araşdırmalar nəticəsində Qazan xanın islahatlar keçirdiyini də öyrəndim. Bu islahatlar məhkəmə, torpaq, rabitə və vergi sahəsinə aid idi.Bu islahatlar ölkədə böyük canlanmaya səbəb oldu. Həttda bu dövürdə elm və mədəniyyət sahəsində böyük canlanma baş verdi. Marağa rəssədxanasının inşası, məscidlərin tikilməsi məktəb və mədrəsələrin açilması buna misal ola bilər.Ancaq Qazan xanın ölümündən sonra ölkədə vəziyyə tamamilə dəyişməli olur
Hakimiyyət uğrunda mübarizə kəskin xarakter alır.
Araşdırmalardan aydın olur ki,Qizil Orda dövləti ölkə daxilində baş verən hadisələrə biganə qalmır yenidən Azərbaycana yürüşə başlayır.Sultan Əbu Səidin ölümü "Hülakülər səltənətinin" tənəzzülünün əsasını qoydu.Çobani əmiri Məlik Əşrəf Hülakülər dövlətini tamamılə zəiflətdi.1357-ci ildə isə Qızıl Orda xanı Canı bəy Azərbaycana yürüş edir Çobani ağalığına və Hülakülər dövlətinə son qoyur .Araşdırmalarımdan məlum oldu ki,101-illik hakimiyyəti olan bu dövlət 1357-ci ildə süqut etmişdir.
Münke xaqanın qardaşı Hülakü xan işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında V monqol ulusu olan Hülakülər dövlətini yaratdılar.Araşdırmalar zamanı müəyyənləşdirdik ki, Azərbaycan dövlətin mərkəzi, dövlətin paytaxtı olan şəhərlər isə Marağa,Təbriz və Sultaniyyə olmuşdur.
Monqolların hakimiyyəti dövründə Qarabağ onların yay iqamətgahı, Muğan isə onların qış iqamətgahı olmuşdur.Dövlət Təbrizdən idarə olunurdu.Araşdırmalarımiz zamanı onu da müəyyənləşdirdik ki ,Çingiz xanın oğlu Cucinin nəslindən olan Qızıl Orda dövləti də mövcud olub ki, 1263-cü ildə onlar da Azərbaycanı işğal etmək üçün Hülakülərlə müharibə etmişlər. Buna isə bəhanə olaraq göstərmişlər ki, guya Çingiz xan Azərbaycan torpaqlarını Batı xana vəsiyyət edib.1263-cü il yürüşləri zamanı Hülakü xanla Qızıl Orda sərkərdəsi Noqay xan arasında dğyüşlər baş verir.Toqquşmalar zamanı Noqay xan Dərbəndi tutur.Ancaq bu uzun çəkmir.1265-ci ildə Hülakü xan onları qovur və Azərbaycandakı hakimiyyətini daha da möhkəmləndirir.Araşdırmalar zamanı bunu da öyrəndik ki,1288-1290-cı illərdə Qizil Ordalılar yenidən yürüşlər etmişlər. Ancaq bu bir nəticə verməmiçdir.Bu yürüşlər zamanı Hülakülər dovlətiböyük çətinliklərlə üzləşmişlər. 1291-1295-ci illərdə dövlətin xəzinəsi boşalmışdır ki, bu da ölkənin vəziyyətini daha da ağırlaşdırmışdır.Bu səbəbdən Keyxatu xan "Çao" adlı kağız pul tədavülə buraxır ki,ölkənin vəziyyətini düzəltsin.Ancaq bu heç bir nəticə vaermir. 1295-ci ildə Qarabağda Qazan xan özünü padşah elan edir.Araşdırmalar zamanı onu da müəyyən etdik ki, Qazan xan digər hökmdarlardan fərqli olaraq fərqli bir siyasət yürütmüşdür.Qazan xan elə bir siyasət yürütməli idi ki, o,ulusun başına keçsin.Bunun üçün o, yerli feodalların nüfuzunu qazanmalı idi.Qazan xan Hülakü xanın 110 monqol noyonu arasında bölünmüş torpaqları yerli feodallara paylayır.Bu ilk addım idi. İkinci addımı isə o oldu ki, Qazan xan İslamı qəbul edərək adını dəyişdirib Mahmud qoydu. Bu addım bütpərəst monqolları sarsıtdı. Beləliklə hakimiyyət üçün atılan addımlar həm yerli əyyanların, həm din xadimlərininn, həm də Qazan xanın xeyrinə atılan addımlardan oldu.Bütpərəst monqolların əksəriyyəti islamı qəbul etdi.Qazan xan belə bir fərman da verdi ki,İslamı qəbul etmək istəməyənlər dövlətin ərazisini tərk edib getsinlər.Araşdırmalar nəticəsində Qazan xanın islahatlar keçirdiyini də öyrəndim. Bu islahatlar məhkəmə, torpaq, rabitə və vergi sahəsinə aid idi.Bu islahatlar ölkədə böyük canlanmaya səbəb oldu. Həttda bu dövürdə elm və mədəniyyət sahəsində böyük canlanma baş verdi. Marağa rəssədxanasının inşası, məscidlərin tikilməsi məktəb və mədrəsələrin açilması buna misal ola bilər.Ancaq Qazan xanın ölümündən sonra ölkədə vəziyyə tamamilə dəyişməli olurHakimiyyət uğrunda mübarizə kəskin xarakter alır.
Araşdırmalardan aydın olur ki,Qizil Orda dövləti ölkə daxilində baş verən hadisələrə biganə qalmır yenidən Azərbaycana yürüşə başlayır.Sultan Əbu Səidin ölümü "Hülakülər səltənətinin" tənəzzülünün əsasını qoydu.Çobani əmiri Məlik Əşrəf Hülakülər dövlətini tamamılə zəiflətdi.1357-ci ildə isə Qızıl Orda xanı Canı bəy Azərbaycana yürüş edir Çobani ağalığına və Hülakülər dövlətinə son qoyur .Araşdırmalarımdan məlum oldu ki,101-illik hakimiyyəti olan bu dövlət 1357-ci ildə süqut etmişdir.
Kaydol:
Yorumlar (Atom)